info | Yvonne Mostard

Over Yvonne Mostard, door Ge van Steenbergen

Ze zou graag willen weten hoe die
lust te verwoorden deze verstrijkende tijd

tegen zich aan te houden, gezicht
tegen gezicht, lichaam tegen lichaam, dicht

tegen elkaar. Ze zegt dat ze praat
over die tijd tussen de dingen, tussen de

mensen, die welke andere mensen
weggooien, die van geen belang voor hen

is, voor hen…
(Marguerite Duras, Zwart haar blauwe ogen, pag. 54)

Het is oppassen met de beelden van Yvonne Mostard. Op het eerste gezicht, dan vooral, verleiden ze tot barokke woorden en grote verhalen. Ze laten je naar zulke woorden zoeken, boeken erbij halen, muziek beluisteren, gedichten lezen. Eigenlijk moest je over haar in het Duits schrijven. In de taal van humanistische denkers en romantische dichters. Woorden gebruiken als Sehnsucht, Vergangenheit, Empfindlichkeit. Dat soort. Beladen termen die suggereren, oproepen, broeierig blijven hangen, die zwaar zijn en tegelijk zweven. Waar je niet goed raad mee weet omdat ze niet zo precies zijn als ze willen lijken, die aan het denken eerder een vage richting geven dan dat ze iets zeggen over een doel. Zo’n tekst kan goed. Omdat hij aansluit op het doen en laten van Mostard wanneer ze Rilke citeert of de titel ‘In Thautropfen will Ich hinuntersinken und mit der Asche mich vermischen’ aan Novalis ontleent of een verlangen kenbaar maakt met de verzuchting ‘Ach wie wollt ich lustig fliegen’.

Maar zo’n tekst zou overdreven worden, niet fijnmazig genoeg, en maar één kant belichten. Want de beelden staan er vaak zo gewoon bij dat er nog iets anders moet meetellen. Iets dat zo subtiel is als ‘het tere weefsel van stemmingen, opwellingen, mijmeringen, fragmentarische melodieën, schimmige visuele beelden…halfvergeten gebeurtenissen…die bij voortduring, ook al letten we er niet op, ook al houden we ons met heel iets anders bezig, onze ziel vervullen’ waar Campert het over heeft. (Hij las het bij Vestdijk). En terwijl deze opmerking misschien net zomin exact is, geeft hij in elk geval de lichtvoetigheid weer van een beeld als ‘Les très-riches heures’, de humor van ‘Mantel der liefde’ of de eenvoud van ‘Zegepalm’.

Wie de werkaantekeningen van Yvonne Mostard inziet, zal licht en zwaar aantreffen in opmerkingen, citaten, gedichten en fragmenten, veel serieusheid en een tikkeltje humor. Men vindt er een geleerde verhandeling over hoe een gedicht gelezen dient te worden naast bespiegelingen over hoe men in het leven kan staan. Of tegenover de dood. Tranen gaan niet alleen over verdriet en verlies, ze vormen ook lenzen waardoor men een andere kijk op de dingen krijgt die bijvoorbeeld zielen aan elkaar verbindt. De notities komen uit alle hoeken van de Europese cultuur en er is veel bij van ‘vroeger’, geschiedenissen die we kunnen kennen en veelal wilden vergeten of achteloos terzijde hebben geschoven omdat ze niet van waarde leken. Maar voor alles gaan haar teksten over gevoelens. Die komen voortdurend uitvoerig aan bod. Voor Yvonne Mostard is een emotie niet een vrijblijvend, toevallig optredend begeleidend verschijnsel. Het is de wezenlijke en actieve tegenspeler in zaken van leven en dood, liefde, intimiteit, vergetelheid, verborgenheid en vrouwzijn. Daar heeft ze het aldoor over. En dat de door haar gebruikte citaten ouderwets, versleten of sentimenteel zijn doet er niet toe. Mostard brengt ze terug in de actualiteit, in haar hier en nu. Ze bestudeert en reanimeert ze, eigent ze zich toe, maakt er een eigen verhaal van en bewerkt dat tot een eigentijdse autobiografie die met elk nieuw beeld omvangrijker wordt.

‘Net als mijn thematiek gaat mijn werkproces buiten de uiterlijke actualiteit om en onttrek ik mij bewust aan ons tijdperk van automatisering en snelle processen’ schrijft Mostard over zichzelf. Daarmee zegt ze terecht niets over de werking en waarde van haar kunst. Dat kan ze ook niet want daar gaat ze niet over. Dat maken de kijkers uit. En die vinden misschien, samen met Susan Sontag, (te lezen in ‘Bernard Frize’, tekst Dominic van den Boogerd) dat haar ‘kunst…leidt…tot een soort meningsvorming vanuit een staat van geboeidheid waaruit je je niet kunt losmaken’ die voert tot een ‘stijl van weten’. En al denkt ze dat ze zich uit deze tijd terugtrekt dan nog levert ze heel wat aan meningsvorming en stijl van weten die nu nodig zijn. Dat is de verdienste van haar bezig zijn. En de waarde van haar kunst.

Ge van Steenbergen

– scroll down for English version –

[NL] Reflecties op het beeldend werk van Yvonne Mostard

DE MOUWEN VAN GIOVANNA CENAMI 2013
(2 x 200cm – 20cm – 30cm)

Dit werk, uitgevoerd in neonlicht, is geïnspireerd op een detail uit Jan van Eyck’s dubbelportret “Het Arnolfini Bruidje” 1434. Net als in dit schilderij, gaat het werk van Mostard over gelaagdheid. Op het schilderij zien we twee mensen, poserend in een slaapkamer, omringd door aan de realiteit ontleende attributen, gearrangeerd tot een “still” uit een levensfilm. Emotieloos, zorgvuldig gepositioneerd en tijdloos.

Al het verbeeldde verwijst verstild naar een andere werkelijkheid, naar een geestelijke verhevenheid, naar een sacraliteit. Dat is eveneens het wezen van de werken van Mostard. Ook haar werk verwijst. De verbeelding als klankbord van abstracties zoals schoonheid, zuiverheid, verdriet, reflectieve verstilling in tijdloosheid. In deze verbeelding roert de figuratie aan een klassieke idealisering.

Kijkend naar het schilderij van Van Eyck, worden we vervoerd door een intens warm coloriet. De mogelijkheid van het nieuwe schilderen op basis van olieverf is door de schilder grandioos toegepast. Het hemelse mystieke licht, de gedetailleerde stofuitdrukking, alsook de gekozen kleurtonen verlenen het schilderij een adembenemende afgewogen rust. Een stilte wordt opgeroepen; een zelfde roerloze stilte is ook waarneembaar in de beelden van Mostard.

Het schilderij verbeeldt de huwelijksverbinding tussen Giovanni Arnolfini en Giovanna Cenami, beiden representanten van groot geldelijk vermogen. Een huwelijk als consolidatie van materieel belang. De rijkdom lezen we niet alleen af aan het sobere maar dure interieur, maar ook aan de kleding van de geportretteerden. Het interieur toont ons een kroonluchter, een spiegel, voor het bed een zeldzaam kostbaar anatolisch tapijt en rijkelijke draperieën aan de bedstede. Op de vensterbank zien we sinasappels, een dure geïmporteerde vrucht. Arnolfini draagt een kostbare mantel die lijkt op een scapulier, afgezet met nerts, zijn hoge hoed is gemaakt van bont. Zij draagt een dure jurk, op haar buik door haar handen teder bijeen geschaard.

Van Eyck heeft het moment vastgelegd, waarop Arnolfini met zijn rechterhand een zegenend gebaar naar zijn bruid maakt. Hij nodigt haar uit, haar hand in de zijn linker hand te leggen, waarna hij zijn handen om haar hand zal sluiten. Dit is het moment van de huwelijkzegening, de sluiting van de handen. Pas na het Concilie van Trente 1545 – 1563, zal de priester dit sacrament toedienen. De pose betreft aldus de registratie van een heilig moment, de belofte van trouw aan elkaar. In de spiegel staan twee getuigen gereflecteerd, waarvan de schilder er een is. Van Eyck bevestigde zijn aanwezigheid met de tekst “Johannes Eyck fuit hic “, Jan van Eyck was erbij 1434. Dit portret krijgt zo een juridische status als huwelijkscertificaat.

In dit schilderij zijn veel symbolen verwerkt, die de gelaagdheid van de voorstelling benadrukken. De bruidegom kijkt enigszins afwezig, starend in trance; de bruid lijkt schuchter verweesd. Tussen beiden is geen oogcontact, geen emotie. Zij lijken verzonken in zelfreflectie en poseren roerloos. Om de gewijdheid van dit huwelijksmoment te benadrukken, hebben de echtgenoten hun schoenen uitgetrokken; geen vuil van buiten mag naar binnen. Zo wordt het huwelijk voltrokken op geheiligde aarde. Zijn kurken schoenen staan vooraan, dicht bij de buitenwereld. Haar rode leren schoenen staan bij het bed, een duiding naar huwelijkse trouw.Er brandt, op klaarlicht dag, een kaars in de kroonluchter. De kaars heeft twee betekenissen; een verwijzing naar de aanwezigheid van het alziend oog van God bij dit huwelijk en de kaars verwijst naar de annunciatie, waarin de engel het licht heeft gebracht. Mariaverering stond in het huwelijk hoog aangeschreven; een enkele brandende kaars werd dikwijls naast het bruidsbed geplaatst om de vruchtbaarheid te bevorderen. Op het eerste gezicht lijkt het alsof de bruid een kind verwacht. Dat is geenszins het geval. De gewelfde buik was een teken van welgesteldheid, alsook bedoeld om een toekomstige zwangerschap aan te duiden. Het opsjorren van haar jurk was een ritueel gebaar bij een huwelijk en wijst op de belofte van vruchtbaarheid. De groene kleur is de symbolische kleur voor vruchtbaarheid.

De spiegel is een “Speculum sine macula”, een spiegel zonder smet en betreft hier de onbevlekte ontvangenis van Maria door haar moeder Anna en verwijst indirect naar de maagdelijkheid van de bruid Giovanna Cenami. De medaillons rond de spiegel bevatten tien scènes van de kruiswegstaties uit het Passieverhaal. Hiermee werd aangegeven dat de interpretatie van het schilderij evenzeer christelijk en spiritueel moest zijn. De mystiek rond het thema van de speculum sine macula zien we terug in een werk van Mostard,

‘DE SPIEGEL VAN DE ZIEL’
(hout, glas en lood, 85cm-60cm-15cm, 1993)

De robuuste symmetrische houten omkadering van het gebolde glas, lezen we als een vrouwenhoofd met gezicht. Wij zien in de reflectie onze eigen beeltenis, een bespiegeling van de ziel welke het mysterie van ons bestaan aan roert. Een zicht naar binnen, naar ons zelf.

In haar zoektocht naar het mysterie van “al het zijnde” wordt Mostard sterk geïnspireerd door de lyrische gedichten van Rainer Maria Rilke (1875 – 1926).

In het werk:
“GROEIT HET OP EN WORDT HET OPGEVOED” 2012

…zien we een in giethars gegoten eenvoudig vormgegeven kinderjurkje, gedecoreerd met een in eigen handschrift beschreven tekst, vastgelegd met parelmoerverf. Deze tekst is een compilatie van flarden uit Rilkes poëzie, aaneengeregen tot Mostards eigen belevingswereld; Rilke leerde haar ‘het verdichte kijken‘. Een wereld van geleefde werkelijkheid; een intensieve observatie vanuit ontroering en herinnering. Een poging het onzegbare in vormentaal te verwoorden en betekenis te geven.Door de sterke eenvoud van de vorm van het kinderjurkje, lezen we dit als verwijzing naar het kind zijn. Het is een reflectie naar de onschuld, het zuivere, het verhevene. Net als in het schilderij van van Eyck raakt dit werk het spirituele. Door het gebruik van giethars krijgt het werk iets diffuus, een gematteerde transparantie. Het lijkt alsof de poëzie bewaard wordt in de materie van het jurkje, een verinnerlijkte gedachte. De huid van het beeld is als een beschermend, alsook verhelderend vlies. Er ontstaat een dialoog tussen poëzie en gematerialiseerde vorm.

Op het schilderij van Van Eyck zien we links naast de spiegel, een kristallen gebedssnoer aan de muur hangen. Dit was in die tijd een verlovingsgeschenk van een aanstaande echtgenoot aan zijn toekomstige vrouw. Kristal is een teken van zuiverheid. De kralen suggereren de deugdzaamheid van de vrouw en haar plicht om vroom te blijven.

Ook in het werk van Mostard zien we een gebedssnoer;
´HET DRUKKE VERKEER DER WOLKEN’
(rode giethars, geborduurde textiele linten 250 cm, 2012)

Dit werk is een rozenkrans, letterlijk het aaneen snoeren van in giethars gegoten rozen. Tevens is deze rozenkrans voorzien van geborduurde poëtische tekstlinten. Een der teksten verklaart de titel van het werk; het veranderen en het voorbijgaan van de tijd, vergankelijkheid, de wolken als metafoor.

Mostards opus magnus ‘DE MOUWEN VAN GIOVANNA CENAMI’ neemt ons mee in het verglijden van de tijd. Nog steeds hebben we behoefte aan verstilling en reflectie. De mouwen van de bruid in het schilderij van Van Eyck inspireerden Mostard tot het maken van dit in neonlicht uitgevoerde werk. De mouwen van de bruid zijn suggestief van vorm; een vaginale opening, het cyclische van het leven.
De neonsculptuur omvat twee identieke beeldelementen, als een schilderij hangend aan de muur. Ons oog wordt naar een diepte geleid door de herhaling van de langgerekte ovale vormen. We worden aangetrokken en meegenomen, middels het neonlicht, naar een reminiscentie aan het licht der gotische kathedralen. Het licht dat gevangen en subtiel bewaard wordt in de gewelven van de dakconstructie.

Zo ontpelt Mostard voor ons middels haar beelden, een gelaagdheid van realiteiten en betekenissen, welke voor haar steeds opnieuw en voor ons als beschouwer, pogen het mysterie van het leven te onthullen.

DESIREE TONNAER
Beeldend kunstenaar
Maastricht 2013

[EN] Reflections on the visual work of Yvonne Mostard

The sleeves of Giovanna Cenami 2013.
(2 x 200cm-20cm-30cm)

This work, done in neon light, is inspired by a detail of Jan van Eyck’s double portrait “The Arnolfini Bride” in 1434. As in this painting, the work of Mostard is about layering.

In the painting we see two people posing in a bedroom, surrounded by the reality derived attributes,
arranged in a “still” from a live film. Emotionless, carefully positioned and timeless.

All the imagined, refers, stilled into another reality, a spiritual loftiness, a sacredness. That is also the essence of the work of Mostard. Her work refers. The imagination as a sounding board of abstractions, like beauty, purity, sadness, reflective stillness in timelessness. In this configuration touches the imagination a classical idealization.

Looking at the painting by Van Eyck, we are moved through an intense warm coloring. The possibility of a new of painting based on oil is grandiose applied by the painter. The mystical heavenly light, the detailed rendering of texture, as well as the chosen color tones give the painting a breathtaking balanced rest. A silence is called up, the same rudderless silence was also observable in the images of Mostard.

The painting visualizes the wedding connection between Giovanni Arnolfini and Giovanna Cenami, both representatives of major financial assets. A marriage as consolidation of material importance. We read not only on the richness of the simple but expensive interior, but also to the clothing of those portrayed. The interior shows us a chandelier, mirror, bed for a rare precious anatolian carpet and rich draperies to the bedstead. On the windowsill we see oranges, an expensive imported fruit.
Arnolfini wears a precious mantle resembling a scapular, trimmed with mink, his hat is made of fur. She wears an expensive dress, tenderly arrayed together on her belly with her hands.

Van Eyck has captured the moment, in which Arnolfini makes a blessing gesture with his right hand to his bride. He invites her to put her hand in his left hand, then he will close his hands around hers. This is the moment of the marriage blessing, the closure of the hands. Only after the Council of Trent 1545 – 1563, the priest will administer the sacrament. The pose thus concerns the registration of a sacred moment, the pledge of allegiance to each other. In the mirror reflected two witnesses, of which the painter is one. Van Eyck confirmed his presence with the text “John Eyck fuit hic”, Jan van Eyck was there in 1434. This portrait is given a legal status as marriage certificate.

In this painting many symbols are incorporated, highlighting the layering of the performance. The groom looks somewhat absent, staring in trance, the bride seems timid orphaned, interiorized. Between them is no eye contact, no emotion. They seem lost in self-reflection and posing motionless. To emphasize the sacredness of the marriage the spouses had their, shoes off; no debris from outside may enter. Thus the marriage solemnized on sacred ground. His cork shoes standing in front, close to the outside world. Her red leather shoes standing near the bed, an interpretation to marital fidelity. There is on, in broad day light, a candle in the chandelier. The candle has two meanings, a reference to the presence of the all-seeing eye of God in this marriage and the candle refers to the Annunciation, where the angel brought the light. Devotion to Mary was highly regarded in the marriage, a single burning candle was often next to the bridal bed placed to promote fertility. At first glance it looks like the bride is expecting a child. That is not the case.
The curved belly was a sign of affluence, and meant to indicate a future pregnancy. The lifting of her dress was a ritual gesture at a wedding and highlights the promise of fertility. The green color is the symbolical color for fertility.

The mirror is a “sine macula Speculum”, a mirror without blemish and concerns the Immaculate Conception of Mary
by her mother Anna and refers indirectly to the virginity of the bride Giovanna Cenami. The medallions around the mirror contain ten scenes of the Stations of the Cross from the Passion. This indicated that the interpretation of the painting had to be equally Christian and spiritual. The mystique around the theme of the speculum sine macula is reflected in a work of Mostard.

‘THE MIRROR OF THE SOUL’
(wood, glass and lead 85cm-60cm-15cm 1993)

The robust symmetrical wooden framework of the curved glass, we read as a woman’s head with face. We see the reflection of our own image, a reflection of the soul which touches the mystery of our existence.
A view inward to ourselves.

In her search for the mystery of “all being” Mostard is strongly inspired by the lyrics of
Rainer Maria Rilke. (1875 – 1926)

In the work:
“GROWS UP AND BECOMES EDUCATED” 2012 (55cm-40cm-40cm)

…we see a cast in resin easily designed children’s dress, decorated with a text described in her own handwriting, set with pearl paint. This text is a compilation of excerpts from Rilke’s poetry, strung up to Mostards own world of experience; Rilke taught her the compacted watching. A world of lived reality, an intensive observation from emotion and memory. An attempt to express the inexpressible into form and language to give meaning. Due to the strong simplicity of the shape of the child’s dress, we are reading this as a reference to the child. It is a reflection to the innocence, the pure, the sublime. As in the painting by van Eyck touches this work the spiritual. By using resin the work gets something diffuse, a frosted transparency. It seems like the poetry is preserved in the material of the dress, an interiorized thought. The skin of the image is like a protective film as well as enlightening. This creates a dialogue between poetry and materialized form.

In the painting of Van Eyck we see to the left of the mirror, a crystal string of prayer beads hanging on the wall. This was at that time an engagement gift from a prospective spouse to his future wife. Crystal is a sign of purity. The beads suggest the virtue of the woman and her duty to remain cautious.

In the work of Mostard we see a rosary;
“THE BUSY TRAFFIC OF THE CLOUDS”
(red resin, embroidered textile ribbons, 250 cm, 2012)

This work is a rosary, literally stringing cord of roses, cast into resin. Also, this rosary is provided with embroidered poetical text on textile ribbons. One of the texts explains the title of the work, the change and the passing of time, transience, the clouds as a metaphor.

Mostards opus magnus: ‘THE SLEEVES OF GIOVANNA CENAMI’ takes us in the gliding of time. We still have a need for stillness and reflection. The sleeves of the bride in the painting by Van Eyck inspired Mostard to make this work carried out in neon light. The sleeves of the bride are suggestive in shape, a vaginal opening, the cyclical life. The neon sculpture comprises two identical sculpture elements. Hanging as a painting on the wall. Our eye is led to a depth by the repetition of the elongated oval shapes. We are attracted and taken, by the neon light, a reminiscence of the light of the Gothic cathedrals.
The light captured and subtly preserved in the vaults of the roof.

So peels Mostard for us through her images, a layering of realities and meanings, which for her again and again and for us as viewers, try to reveal the mystery of life.

DESIREE TONNAER
Visual artist
Maastricht 2013